Του Αλέξη Τσιελεπή
Διευθύνων Σύμβουλος
Chelco VAT Ltd

Φιλελεύθερος, 25 Οκτωβρίου 2020

Παρακολουθώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις ανακοινώσεις της Επιτροπής Οικονομικών για το θέμα επιβολής μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 5% σε καινούργιες κατοικίες. Αναφέρονται στην ύπαρξη στρεβλώσεων και αδυναμιών που έχουν εντοπιστεί σε σχέση με την επιβολή ΦΠΑ 5% στην παράδοση και ανέγερση κατοικιών. Όλα άρχισαν με τις διαπιστώσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, σύμφωνα με τις οποίες, κροίσοι που πολιτογραφήθηκαν ως Κύπριοι πλήρωσαν χαμηλό ΦΠΑ, αντίθετα με την πρόνοια της Ευρωπαϊκής Οδηγίας ΦΠΑ, που επιτρέπει να εφαρμόζεται ο μειωμένος συντελεστής μόνο ως μέρος κοινωνικής πολιτικής.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Είναι γεγονός πως η νομοθεσία ΦΠΑ της Κύπρου οφείλει να είναι εναρμονισμένη με την Ευρωπαϊκή Οδηγία ΦΠΑ. Με εξαίρεση σημεία όπου η Οδηγία ρητά δίνει κάποια διακριτική ευχέρεια στα Κράτη Μέλη να επιλέξουν μία φορολογική μεταχείριση, οι πρόνοιες στις εθνικές νομοθεσίες πρέπει να αντικατοπτρίζουν αυτές της Οδηγίας, συμπεριλαμβανομένου και των προνοιών για μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ σε καινούργιες κατοικίες.

Στο Παράρτημα ΙΙΙ της Οδηγίας ΦΠΑ, υπάρχει ένας κατάλογος με τις συναλλαγές για τις οποίες δικαιούται ένα Κράτος Μέλος να εφαρμόζει μειωμένο συντελεστή. Στον κατάλογο αυτό, η επίμαχη πρόνοια βρίσκεται στην Παράγραφο 10, και  αναφέρει πως ένας μειωμένος συντελεστής μπορεί να εφαρμοστεί για την ῾παράδοση, ανέγερση, ανακαίνιση και μετασκευή κατοικιών στο πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής᾽.

Η πρόνοια μεταφέρθηκε στην Κυπριακή νομοθεσία στις 07.10.2011. Μάλιστα, το αρχικό λεκτικό προνοούσε εφαρμογή μόνο εάν το ακίνητο θα χρησιμοποιείται ως ‘κύριος και μόνιμος χώρος διαμονής’. Αυτό ῾δυσκόλευε’ πολίτες από τρίτες χώρες, εφόσον λογικά διατηρούσαν τον κύριο και μόνιμο χώρο διαμονής τους στη χώρα τους. Αυτή η πρόνοια διορθώθηκε με τροποποίηση στις 08.06.2012, όπου το λεκτικό διαμορφώθηκε για να μπορεί να εφαρμόζεται μειωμένος συντελεστής εάν το ακίνητο θα χρησιμοποιείται ως κύριος και μόνιμος χώρος διαμονής στη Δημοκρατία. Με την τροποποίηση αυτή, δεν τίθετο πλέον θέμα εάν υπήρχε και άλλος μόνιμος χώρος διαμονής σε άλλη χώρα.

Υπήρχαν πάντοτε κάποιοι περιορισμοί, ειδικά στα τετραγωνικά μέτρα, προφανώς για να εμπίπτει η πρόνοια σε πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής. Ήταν όμως από τότε ξεκάθαρο πως το μέτρο αφορούσε περισσότερο την οικονομική ανάπτυξη παρά την κοινωνική πολιτική. Και δούλεψε. Εφόσον τα κριτήρια της αξίας μιας επένδυσης για σκοπούς πολιτογράφησης δεν συμπεριλάμβαναν την επιβολή ΦΠΑ επί της επένδυσης, ο μειωμένος συντελεστής βοήθησε στο να επενδυθούν εδώ και χρόνια σημαντικά ποσά στην Κύπρο. Κατ’ επέκταση επωφελήθηκε ολόκληρη η οικονομία της Κύπρου. Και σήμερα, μετά από 9 χρόνια, η Επιτροπή Οικονομικών ευαισθητοποιήθηκε για τις ασυνέπειες μεταξύ της Κυπριακής νομοθεσίας ΦΠΑ και της Ευρωπαϊκής Οδηγίας ΦΠΑ.

Η συζήτηση που γίνεται είναι σεβαστή, ορθή και αναγκαία. Το κατά πόσο το οποιοδήποτε μέτρο είναι στα πλαίσια κοινωνικής πολιτικής, το αφήνω στους βουλευτές να αποφασίσουν. Είναι στο κάτω-κάτω θέμα σημασιολογίας…

Εφόσον πλέον εξετάζεται το θέμα, θέλοντας να συμβάλω, θέτω άλλο ένα σχετικό ερώτημα: Πόσο νόμιμη είναι, με βάση πάντοτε την Οδηγία ΦΠΑ, η εφαρμογή μειωμένου συντελεστή στην οποιαδήποτε πώληση καινούργιας κατοικίας;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει 24 επίσημες γλώσσες, και η Οδηγία ΦΠΑ έχει μεταφραστεί σε όλες αυτές τις γλώσσες. Καμία γλώσσα δεν έχει προτεραιότητα. Το λεκτικό της Οδηγίας στην Ελληνική γλώσσα συμπεριλαμβάνει στην Παράγραφο 10, όπως προαναφέρθηκε, τη λέξη ‘παράδοση᾽. Για σκοπούς ΦΠΑ, η παράδοση αγαθού είναι συνώνυμο με την πώληση αγαθού. Η λέξη ‘παράδοση’ είναι πολύ σημαντική για σκοπούς ΦΠΑ και καθόλου τυχαία. Όμως, η Αγγλική Οδηγία, αντί να αναφέρεται σε ᾽παράδοση᾽ (supply), χρησιμοποιεί την λέξη ῾παροχή῾ (provision).

Γιατί όμως η Οδηγία στα Αγγλικά να χρησιμοποιεί τη λέξη supply στα σημεία που αφορούν στην πώληση αγαθού αλλά στην Παράγραφο 10 του Παραρτήματος ΙΙΙ χρησιμοποιεί τη λέξη provision; Με βάση την Παράγραφο 10, ο μειωμένος συντελεστής επιτρέπεται και στην ‘ανέγερση’ κατοικίας στο πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής. Επομένως, γιατί να μην επιτρέπεται και στην πώληση; Υπάρχει διαφορά όταν κάποιος ήδη έχει τη γη; Θα μπορούσε η απάντηση να είναι θετική, εφόσον η Οδηγία σίγουρα δεν επιτρέπει υπαγωγή στο μειωμένο συντελεστή για την παράδοση γης από μόνη της.

Μελετώντας τις υπόλοιπες γλωσσικές εκδώσεις της Οδηγίας, δεν είναι ξεκάθαρο το θέμα. Ορισμένες γλωσσικές εκδόσεις ακολουθούν το ελληνικό κείμενο χρησιμοποιώντας την αντίστοιχή λέξη για ᾽παράδοση᾽ στο Παράρτημα ΙΙΙ, (π.χ. η γαλλική, η γερμανική, η ιταλική, η ολλανδέζικη, η ρουμάνικη, η πολωνέζική, η τσέχικη). Άλλες όμως ακολουθούν το αγγλικό κείμενο, χρησιμοποιώντας την λέξη ᾽παροχή᾽ ή ακόμη ῾στέγαση῾ αντί της λέξης ῾παράδοση᾽ (π.χ. η ισπανική, η σλοβένικη, η σλοβακική, η φινλαδική, η βουλγάρικη). Ίσως δεν ήθελε ο νομοθέτης τελικά να συμπεριλάβει την πώληση κατοικίας, στον κατάλογο του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ ως μέρος μίας κοινωνικής πολιτικής; Μέχρι σήμερα η νομοθεσία μας γράφτηκε και ερμηνεύτηκε όπως μας βόλευε. Σημασιολογία…

Μόνο το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να γνωματεύσει τελεσίδικα επί της ερμηνείας της Οδηγίας. Η Κύπρος θα μπορούσε βεβαίως να αποταθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για άποψη, μιας και είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που θα κινηθεί εναντίον της Κύπρου σε περίπτωση στρεβλώσεων και αδυναμιών της νομοθεσίας. Και αν θεωρούμε ότι με αυτό το τρόπο θα φέρουμε το θέμα… για πρώτη φορά ενώπιων τους, ας μην ξεχνούμε  τις διαστάσεις που έλαβε γενικότερα το θέμα αυτό στα μέσα μαζικής επικοινωνίας – είναι ήδη σίγουρα ενημερωμένοι.

Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που η σημασιολογία μας έχει ῾εξυπηρετήσει῾ σε αδυναμίες και στρεβλώσεις συναλλαγών που εμπίπτουν στο 5% ΦΠΑ.

Στις 05.05.2009, η Κύπρος εξασφάλισε άδεια παρέκκλισης για να δικαιούται να επιβάλλει  μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 5% στην παράδοση υγραερίου (LPG) σε κυλίνδρους (supply of LPG in cylinders), εφόσον τέτοια παράδοση δεν συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο του Τρίτου Παραρτήματος. Η παρέκκλιση αφορά στους κοινούς κυλίνδρους που ο πολίτης προμηθεύεται από τα πρατήρια βενζίνης και τις υπεραγορές. Όμως για χρόνια, η νομοθεσία ήταν λανθασμένη, με αποτέλεσμα ο μειωμένος συντελεστής να εφαρμοζόταν για όλες τις παραδόσεις LPG, συμπεριλαμβανομένου και των κεντρικών θερμάνσεων.  Στις 02.10.2015, η Βουλή ορθά τροποποίησε και διόρθωσε τη νομοθεσία. Όταν όμως η κοινωνία άρχισε να διαμαρτύρεται για την αυξημένη τιμή, ορισμένοι βουλευτές ῾τα έβαλαν῾ με τον τότε Έφορο Φορολογίας. Μα η νομοθεσία ήταν πλέον σωστά εναρμονισμένη. Τελικά το θέμα λύθηκε με εγκύκλιο του Τμήματος Φορολογίας. «Σώθηκαν» οι πολιτικοί από το Τμήμα Φορολογίας το οποίο  αποδέχτηκε να εφαρμοστεί το 5% και σε παράδοση LPG μέσα σε κυλίνδρους (supply of LPG into cylinders), σε αντίθεση με τις πρόνοιες της Οδηγίας ΦΠΑ. Σημασιολογία…

[supsystic-gallery id=3]